Lang voor er permanente bewoning was in de regio Hoogstraten, waren er vormen van tijdelijke bewoning. Zowel uit de steentijd, bronstijd als ijzertijd zijn er sporen gevonden. Het gaat om tijdelijke nederzettingen. Pas vanaf de 12de en 13de eeuw is Hoogstraten zeker van permanente bewoners. Uit die periode getuigen de eerste archiefstukken over de verschillende dorpen.

© KMKG Brussel

Oude steentijd - Meirberg
Uit de periode van de oude steentijd zijn in Vlaanderen en Nederland honderden Federmesser-nederzettingen bekend. De oudste aanwezigheid van deze bewoning vinden we terug in Meer op de Meirberg, een oude duin met nu verdwenen moeren. Op het einde van de oude steentijd, zo'n 13500 jaar geleden, kampeerden jager-verzamelaars bij voorkeur op hoger gelegen plaatsen in de nabijheid van water. Deze mensen waren nomaden. Ze woonden in tijdelijke kampen die in onze streken waarschijnlijk bestonden uit tenten bedekt met dierenhuiden. Ze behoorden tot de Federmessercultuur, genoemd naar het meest kenmerkende werktuig: een spits met een afgestompte boord die lijkt op het lemmet van een zakmes of in het Duits 'Federmesser'. De Meirbergsite in Meer is een wereldvermaard voorbeeld en gekend in binnen- en buitenland.

Bronstijd

Over de bronstijd in Hoogstraten en omgeving is weinig geweten. Wel is er een depot van bronzen bijlen gevonden in de Vlamingstraat in Hoogstraten. Waarom de bijlen begraven werden, weet men niet met zekerheid. Gaat het hier om het verstoppen van waardevolle voorwerpen als bescherming tegen diefstal of om het offeren van rijkdom als uiting van status? In Minderhout aan de Beemden werd een grote cirkelvormige verkleuring in de bodem ontdekt. Mogelijk is het een greppel rond een kleine grafheuvel.

IJzertijd

In de ruime regio rond Hoogstraten werden er verschillende nederzettingen uit de ijzertijd gevonden. In tegenstelling tot de Meirberg waren de bewoners geen jager-verzamelaars meer, maar wel landbouwers. In Meer aan de Zwaluwstraat werden sporen van vermoedelijk vijf woonhuizen, bijgebouwtjes en waterputten gevonden. Alle huizen waren opgetrokken uit hout. Als dakbedekking werd riet of stro gebruikt. De wanden bestonden uit met leem bestreken vlechtwerk. Vermoedelijk leefden mens en dier onder één dak. Ambachtelijke activiteiten zoals spinnen, weven en pottenbakken gebeurden ter plaatse. Ook in Minderhout aan de Beemden werden sporen uit de ijzertijd gevonden zoals aardewerk, handgevormde voorraadpotten en spinschijfjes. Deze kleine schijfjes uit klei werden gebruikt als gewichten om de woldraden uit te rekken en zo het spinnen te vergemakkelijken.

Spinschijfjes uit de ijzertijd gevonden aan de Beemden, Minderhout. Collectie Provincie Antwerpen